تخمدان کيتسیک:

تخم گذاری طولانی مدت از مشکلات طیور خانگی و نیز شتر مرغ ها به شمار می رود. همین که طیور ماده به تعداد یک کلاچ طبیعی تخم می گذارد یک سری تغییرات هورمونی ایجاد شده و طیور ماده علایم کرچی را از خود نشان می دهد . برداشت مکرر تخم ها از آشیانه موجب تشویق تخم گذاری شده و فرآیند تولید تخم متوقف نمی شود که این خود می تواند منجر به ایجاد تخمدان کیستیک و در نتیجه توقف تخم گذاری گردد . درمان با پروژسترون یا گنادوتروپین ها معمولا موفقیت آمیز است.

پرولاپس:

پرولاپس آلت تناسلی در پرنده هایی که بر اثر بیماری ضعیف و ناتوان شده اند یا در پایان فصل تولید مثلی قرار دارند و یا در معرض آب و هوای نامساعد قرار گرفته اند پدیده ای معمول است عامل اختصاصی پرولاپس هنوز شناخته نشده است و سرمازدگی شدید و درماتیت نکروزان معمولا منجر به پرولاپس می شوند. در صورتی که پرولاپس به موقع اصلاح گردد پیش گیری درمان خوب است .

برای درمان این عارضه ابتدا باید کشت میکروبی تهیه کرد و پس از تمیز کردن کامل عضو اقدام به اصلاح پرولاپس نمود. روزی 3 تا 4 بار باید ناحیه را تمیز و ضدعفونی کرده و براساس نتایج آنتی بیوگرام از آنتی بیوتیک های عمومی و موضعی مناسب استفاده کرد . شتر مرغ های نر مبتلا را باید از ماده ها جدا کرد و در صورتی که پرولاپس به این طریق اصلاح نگردد و به درمان آنتی بیوتیکی پاسخ ندهد باید از بخیه سرکیسه ای بر روی کلوآک استفاده کرد. در ناحیه پشتی کلوآک یک فرورفتگی وجود دارد که نوک آلت تناسلی هنگام برگشت آلت به داخل کلوآک درآن جای می گیرد .باید مراقب بود تا بخیه ها در این ناحیه وارد نشود. برخی از شتر مرغ های نر فاقد این ساختار هستند و پس از رسیدن به بلوغ همیشه 5 سانتی متر از آلت آن ها بیرون می ماند. هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد و این نرها نباید برای تولید مثل استفاده شوند.

پرولاپس واژن و اویداکت ممکن است با تخم گذاری ارتباط نداشته باشند و در ماده های 12 ماهه نیز بروز کنند. بروز پرولاپس با استرس ناشی از آب و هوای سرد ارتباط دارد. برای درمان ابتدا باید پرولاپس را اصلاح کرده و سپس از بخیه سرکیسه ای بر روی کلوآک استفاده کرد.

برخی شتر مرغ های ماده پس از رسیدن به تولید ممکن است دچار عارضه ای شبیه به پرولاپس گردند به این صورت که به نظر می آید کلواک آن ها بیرون زده است ولی ملامسه بیشتر مشخص می کند که عضو بیرون زده تنها قسمت پشتی کلوآک می باشد آزمایش میکروسکوپی بر روی توده بیرون زده نشان می دهد که بافت همبند انسجام خود را از دست داده و حاوی سلول های بزرگ تر مدور می باشد . علت این عارضه و نحوه تشخیص آن هنوز مشخص نشـــده ولی برداشت جراحی توده موجب حفظ کارایی تولید مثلی شتر مرغ می شود.

تخم های غیر طبیعی:

تخم هایی با پوسته خشن، دارای خطوط برآمده، فاقد پوشش موسینی و یا پوسته های نرم ( تخم های لمبه ) ممکن است نشان دهنده متریت باشند. نرمی پوسته ممکن است بر اثر کمبود کلسیم ایجاد گردد و نیز هر عاملی که در کنترل نورولوژیک تخم گذاری اختلال ایجاد نماید و یا موجب عدم توقف تخم در رحم گردد می تواند موجب لمبه شدن تخم گردد. برخی داروها ممکن است در عملکرد اویداکت اختلال ایجاد کرده و موجب تشکیل پوسته ناهنجار گردند. داروهایی نظیر سولفونامیدها از طریق مهار آنزیم کربنیک آن هیدراز موجب نازکی پوسته می شوند. تخم های بدون زرده ممکن است بر اثر عواملی نظیر متریت، افتادن زرده به حفره بطنی و یا غیر طبیعی های تخمدانی ایجاد گردند. تخم های دو زرده براثر عبور غیر طبیعی تخم در اویداکت یا تغذیه بیش از حد می باشد. درصورت بروز احتمالی متریت باید ازآنتی بیوتیک های مناسب استفاده کرد. کمبودهای تغذیه ای را باید با جایگزینی جیره های متعادل تجارتی جبران نمود. خوراک مورد استفاده برای طیور مولد باید تحت شرایط استاندارد نگهداری شده و حداکثر تا 6 هفته پس از تولید مورد مصرف قرار گیرد.

مدیریت جوجه کشی شتر مرغ

جوجه کشی مصنوعی تخم های شتر مرغ برای مقاصد تجارتی به زمانی بر می گردد که آرتو داگلاس آلبانیایی الاصل درآفریقای جنوبی برای اولین بار ماشین جوجه کشی خود را در سال 1867 به بازار عرضه نمود. تکنیک هایی که توسط وی ابداع شد بیش از یک قرن و با اعمال تغییرات بسیار اندک دنبال گردید. هم زمان با توسعه بسیار زیاد پرورش شتر مرغ در جهان در دهه 1980 مدل های جدید تری عرضه شد. اگر چه اصول اولیه جوجه کشی شتر مرغ بر اساس تکنیک های انکوباسیون طیور تجارتی بنا شد ولی تفاوت های مهمی از نظر برخی پارامترها در شتر مرغ وجود دارد.

مدیریت جوجه کشی از روی درصد تولید جوجه های درجه یک از تخم های بارور ارزیابی می گردد. درصد هچ  بالای 80 % با اعمال مدیریت قوی جوجه کشی، قابل دستیابی است.

کیفیت تخم های قابل جوجه کشی

ژنتیک

کیفیت پوسته تحت تأثیر ژنتیک قرار دارد. در طیور تجارتی مرغ های تخم گذار از روی میزان تخم گذاری مورد انتخاب قرار می گیرند تا تخم ها ی یک شکل و یک اندازه تولید کنند.

در مورد همسانی تخم ها در صنعت پرورش شتر مرغ هنوز توفیقی به دست نیامده است. تعداد نسبتا کم پرنده های مولد و نیز طولانی بودن فاصله نسل ها مشکلاتی را بر سر راه انتخاب صحیح شتر مرغ ایجاد می کنند. تنوع ژنتیکی بین طیورها از طریق ثبت پارامترهای مختص هر طیور توسط پرورش دهندگان مشخص شده است . تکرار پذیری صفات را می توان به عنوان معیاری برای اندازه گیری میزان وراثت پذیری یک سری خصوصیات مشخص در نظر گرفت. محققان آفریقای جنوبی با بررسی رکودهای تولید گله ها به نتایج زیر دست یافته اند:

·        اختلاف قابل ملاحظه ای بین توده بدن شتر مرغ های ماده پر تولید و کم تولید وجود ندارد .

·        شتر مرغ های ماده پر تولید دور سینه نسبتا ً کمتر پاهای بلندتر و ران های سبک تری در مقایسه با ماده های کم تولید دارند.

·        تخم های بسیار بزرگ و بسیار کوچک جوجه درآوری کمتری در مقایسه با تخم های با سایز متوسط دارند.

·        وزن شتر مرغ نر نسبت عکس با میزان باروری دارد.

مطالعات انجام شده نشان می د هد که انتخاب پرنده ها براساس کارایی تولید مثلی تأثیر بسزایی در بهبود پتانسیل تولید گله دارد. توجه بیشتر به محصولات نهایی حاصل از پرورش شتر مرغ به جای پرداختن به تکثیر بی رویه گله موجب ارتقاء تولید تخم، باروری و جوجه درآوری از طریق انتخاب ژنتیکی خواهد شد.

اندازه تخم شتر مرغ:

وزن تخم در شتر مرغ ممکن است بین 350 تا 220 گرم تغییر نماید. اندازه تخم شتر مرغ بستگی به نژاد و نحوه مدیریت دارد و معمولا بین 1300 تا 1700 گرم متغیر است. تخم های بیش از حد بزرگ در مقایسه با جثه خود از سطح کمی برخوردار هستند و میزان تبادل گاز و بخار آب در آن ها کم است. لذا جوجه های حاصل از این تخم ها ضعیف و ادماتوز ( خیزدار ) هستند؛ برعکس تخم های بیش از حد کوچک ممکن است در طول انکوباسیون مقدار زیادی آب از دست داده و جوجه هایی ضعیف و دهیدراته ( خشک ) تولید نمایند .

میزان تولید تخم و جوجه آوری در شتر مرغ های آفریقای جنوبی ، 1994

تکرار پذیری پارامترهای تولید مثلی در شتر مرغ های آفریقای جنوبی

تخم های کوچک معمولا توسط شتر مرغ های ماده جوان و یا در ابتدای فصل تولید می شوند و اغلب بی نطفه هستند. تخم های بسیار کوچک ممکن است پوسته بسیار ضخیمی داشته باشند و اغلب حاوی زرده کوچکی هستند.

کیفیت پوسته:

پوسته به عنوان یک سد انتخابی عمل می کند. به این صورت که امکان تبادل اکسیژن، دی اکسید کربن، بخار آب را فراهم کرده و از طرف دیگر از نفوذ عوامل عفونی جلوگیری به عمل می آورد. ضخامت پوسته در تخم شتر مرغ بین 4/1 تا 4/2 میلی متر و به طور متوسط 7/1 تا 2 میلی متر درنوسان است. پوسته های ضخیم مانع از تبخیر آب شده و جوجه های حاصل از این تخم ها ضعیف و ادماتوز ( خیزدار ) خواهند بود. پوسته های نازک موجب دفع بیش از حد آب شده و امکان نفوذ عوامل باکتریایی و قارچی در تخم های با پوسته نازک بسیار زیادتر است. پوسته های ترک دار، ورقه ورقه، شیاردار، جوش دار و گچی و یا دارای هر نوع اختلال دیگر، ساختاری غیر منسجم داشته و امکان نفوذ عوامل میکروبی را افزایش می دهند.

تغذیه پرندگان مولد:

تخم یک واحد پیش ساخته است که تمام مواد لازم جهت تولید یک جوجه سالم را در بر دارد. درصورتی که پرنده ماده دچار کمبود نسبی در پروتئین، کربوهیدرات و یا چربی باشد تخم های کمتر و یا کوچک تری تولید می نماید. کمبود یک ویتامین و یا ماده معدنی خاص به ندرت موجب تولید تخمی با کمبود مربوطه می گردد. تأثیرات کمبود تک تک مواد غذایی بر مورفولوژی جنین و تلفات جنینی در طیور صنعتی به خوبی شناخته شده است.

از این اطلاعات می توان برای حل مشکلات جوجه درآوری ناشی از کمبودهای تغذیه ای در شترمرغ استفاده کرد.

جیره های دانه ای پر انرژی ممکن است منجر به افزایش تلفات جنینی در دوره میانی گردند که در این صورت علایمی نظیر ادم (خیز) و خون ریزی های زیرجلدی مشاهده می شود.

این علایم نشان دهنده کمبود اسید پانتوتنیک در جیره است ولی اصلاح جیره با مکمل ویتامینی که حاوی چند نوع ویتامین هستند باعث مشکل تر شدن تشخیص عامل اصلی می گردد. شواهد بالینی نشان می دهند که غیر طبیعی های اسکلتی سرو پاها با کمبود منگنز در رژیم غذایی پرنده ارتباط دارند زیرا با اضافه کردن مکمل منگنز قابل درمان هستند .

تغذیه مرغ های مولد بر کیفیت پوسته نیز تأثیر می گذارد. کلسیم ، فسفر و ویتامین جیره باید متعادل گردد .

معمولا استفاده بیش ازحد سنگ آهک و صدف مشکلات بیشتری درمقایسه با کمبود کلسیم ایجاد می کند. استفاده بیش از حد از کلر، مس و یا دیگر مواد معدنی در تشکیل پوسته در طیور مشکل ایجاد می کند و به نظر می رسد که اثر مشابهی نیز در شتر مرغ داشته باشد.