افزودن چربی به جیره طیور می تواند منجر به افزایش مقدار انرژی قابل دسترس برای پرنده شود.

تغذيه چربي در جیره طيور چرا باعث افزایش مقدار انرژی قابل دسترس می شود؟

تراکم انرژی در هر گرم از چربی یا روغن بیشتر از کربوهیدارت ها و پروتئین ها می باشد. از سوی دیگر نیز چربی منجر به افزایش خوش خوراکی جیره طیور، بهبود جذب ویتامین های محلول در چربی، كاهش گرد و خاک جیره و کاهش حرارت افزایشی جیره می شود. در نتیجه تغذيه چربي در جیره طيور باعث بهبود مصرف خوراک در فصول گرم سال می شود.

چربی حرکت خوراک در دستگاه گوارش را کاهش می دهد اين امر به آنزیم های دستگاه گوارش اجازه می دهد که عملکرد بهتری بر روی خوراک داشته باشند. از سوی دیگر با کاهش حرکت خوارک در دستگاه گوارش فرصت کافی برای جذب مواد مغذی هضم شده فراهم می شود. در نتيجه استفاده از چربی در جیره منجر به افزایش انرژی خالص دریافتی و بهبود ضریب تبدیل خوراک می شود.

بنابراین می توان گفت که افزودن چربی به جیره دارای دو اثر کالریک و غیر کالریک می باشد.

اثر کالریک:

چربی جیره طیور می تواند منجر به افزایش انرژی قابل متابولیسم و حتی بهبود انرژی خالص دریافتی پرنده شود

اثر غير کالریک:

اثرات و یا مزایای غیر کالریک چربی ارتباطی با ماهیت انرژی زایی چربی ها ندارد.

اسید­های چرب اشباع کمتر از اسیدهای چرب غیر اشباع جذب می شوند و در نتیجه انرژی قابل متابولیسم استحصالی از آنها کاهش می­یابد. طیور در تمامی هفته­های پرورشی انرژی قابل متابولیسم بیشتری را از روغن (Oil) در مقایسه با چربی پیه (tallow) استحصال کرده است . چراکه بخش زیادی از اسیدهای چرب که پیه را تشکیل می دهند از نوع اشباع می باشد. بنابراین ترکیب اسیدهای چرب می­تواند بر مقدار انرژی یک منبع چربی یا روغن تاثیرگذار باشد. بنابراین انتظار داریم که مقدار انرژی قابل متابولیسم روغن های گیاهی بیشتر از چربی های حیوانی باشد. چرا که مقدار روغن های غیر اشباع در منابع گیاهی بیشتر از منابع حیوانی است.

سن طیور بر میزان انرژی استخراج شده از چربی ها تاثیر می­گذارد. برای اینکه چربی ها یا روغن های موجود در جیره مورد متابولیسم قرار بگیرند می بایستی که ابتدا هضم و سپس جذب شوند. متاسفانه میزان فعالیت آنزیم لیپاز و همچنین ترشح نمک های صفراوی در جوجه های جوان به تکامل نرسیده است. بنابراین با افزایش سن توانایی پرنده ها در استخراج انرژی از چربی افزایش پیدا می­کند. از سوی دیگر مطالعات نشان می­دهد که پرنده های جوان­تر اسیدهای چرب غیر اشباع را بهتر از اسیدهای چرب اشباع هضم می­کنند.

MIU چيست؟

مخففUnsaponifiables  Moisture Impurities and به عبارت ساده تر نشان دهنده مقدار رطوبت، مواد ناخالص و غیر قابل صابونی شدن موجود در روغن است. هر چقدر مقدار  M.I.Uدر یک روغن کمتر باشد نشان دهنده این است که روغن مورد نظر دارای پتانسیل بیشتری برای انرژی زایی است. بنابراین پایین بودن MIU یک مزیت برای یک محصول صنایع روغن کشی می تواند باشد.

روغن های گیاهی (Vegetable oil) از قابلیت هضم زیادی برخوردار می باشند و در نتیجه یک منبع انرژی مناسب، برای طیور می باشند. مطالعات نشان می دهد که یکی از منابع اصلی تامین کننده روغن برای صنعت طیور در جهان روغن سویا است.

مرغان گوشتي نسبت به مرغان تخمگذار به چربي و روغن بيشتري احتياج دارند. زيرا مرغان گوشتي ! بايد به سرعت رشد كنند و به انرژي كافي نياز دارند تا از پروتئين موجود، در رشد و توسعه بافت هايشان استفاده نمايند. مرغان تخمگذار به انرژي زيادي احتياج ندارند زيرا آن ها چندان سريع رشد نمي كنند استفاده بيش از اندازه از چربي در جیره مرغان تخم گذار مي تواند تجمع چربي را در بدن به دنبال داشته و رشد سيستم توليد مثلي را نيز تحت تاثير قرار دهد

انرژي در هر گرم از چربي تقريبا 9 كيلو كالري و در هر گرم كربوهيدرات ها و پروتئين ها تقريبا حاوي 4 كيلوكالري است

انرژي چربي = حدود 2/25 برابر انرژي كربوهيدرات ها و پروتئين ها

روغن باعث افزايش قابليت هضم و افزايش اشتهاي حيوان  می شود. به عبارت ديگر با مقدار مساوي انرژي، چربي­ها حجم كمتري را نسبت به ساير مواد در خوراك اشغال مي نمانيد

نتيجه گيري:

با استفاده از چربي ها در خوراك فضاي بيشتري براي افزايش مقدار پروتئين وجود خواهد داشت و از اين طريق مي توان به جيره هايي با انرژي و پروتئين بالا دست يافت.

اكسيد اسيون چربي ها:

اكسيد اسيون اساساً يك فرآيند تجزيه است كه در محل پيوندهاي دو گانه در ساختمان گليسريد اتفاق مي افتد با توجه به اين كه وجود پيوند هاي دو گانه موجب غير اشباع شدن چربي مي شود بنابراين چربي غير اشباع تر شانس فساد بيشتر چربي ها به دو صورت هيدروليتيكي و اكسيدگي را دارد.

معمولاً در نتيجه فعاليت ميكروارگانيزم ها بر چربي ها منجر به هيدروليز چربي ها به اسيدهاي چرب، دي و منو گليسيريدها وگليسرول می شود.

فساد هيدروليتيكي تأثيري بر ارزش تغذيه اي چربي ندارد. فساد اكسيد اتيو يا پراكسيد شدن ليپيد منجر به كاهش چشمگيري در ارزش انرژي چربي مي شود. يكي از عوامل جلوگيري از اكسيد اسيون چربي ها استفاده از آنتي اكسيدان ها است يك آنتي اكسيدان تركيب شيميايي يا ماده اي است كه از اكسيداسيون جلوگيري مي كند.

آنتي اكسيدان ها هنگامي مانع از اكسيد اسيون مي شوند كه غلظت آن ها كمتر از ماده قابل اكسيد شدن باشند چربي هايي كه در جيره و بدن اكسيده مي شوند مي توانند موجب بروزآنسفالومالاسيا يا تجمع آب به زير پوست شوند. مدارك زيادي وجود دارد كه راديكال هاي آزاد حاصل از اكسيده شدن چربي ها سيستم ايمني را ضعيف مي كنند.

انواع آنتي اكسيدان ها: آنتي اكسيدان هاي طبيعي وآنتي اكسيدان هاي مصنوعي

آنتي اكسيدان طبيعي شامل:

•        ويتامين E ( توكوفرول )

•        ويتامين A( رتينول )

•        بتا كاروتن

•        ويتامين C ( اسيد اسكوربيك )

مهمترين آنتي اكسيدان هاي مصنوعي:

•        گالات ها

•        بوتيل هيدروكسي تولوئن (BHT)

•        بوتيل هيدروكسي آنيزول ( BHA)

•        اتوكسي كوئين

آزمایش های مورد استفاده در خصوص ارزیابی کیفیت چربی:

ü      عدد صابوني: اين عدد با ميزان KOH لازم براي صابوني شدن يك گرم روغن يا چربي بدست مي آيد عدد صابوني وقتي بالا مي رود كه زنجيرهاي تري گليسريدكوتاه شود. از اين رو ميزان آن براي هر نوع چربي عددي خاص مي باشد

ü     عدد پر اكسيد :اين روش براي ارزيابي كيفيت روغن، چربي و محصولات فرعي داراي درصد بالاي چربي استفاده مي شود. پراكسيد ها مواد بي ثبات واسطي هستند كه غلظت آن ها يك منحني طبيعي دارد. در چربي هاي حيواني هنگامي كه ميزان پراكسيد به 20 ميلي اكي والان در كيلوگرم برسد بوي ملايم فساد ايجاد مي شود. ولي در روغن هاي گياهي بوي فساد ازحدود 80 ميلي اكي والان دركيلو گرم( عدد پراكسيد) شروع مي شود.

فساد اكسيد اتيو موجب كاهش مقدار انرژي و توانايي تجزيه ذخاير چربي پرنده می شود. ويتامين هاي محلول در چربي ذخيره اي فساد اكسيد اتيو را مي توان با استفاده معقول از آنتي اكسيدان ها تا حدودي كنترل كرد عدد يُدي عدد يدي يا ارزش يدي نيز مي تواند به عنوان معياري در سنجش چربي به كار رود. عدد يُدي بالاتر عدد يدي بالاتر به معني غير اشباع تر بودن چربي مي باشد كه در اغلب چربي ها و روغن ها عدد يدي عمدتاً توسط مقادير اسيد پالميتيك، اولئيك و لينولئيك تحت تأثير قرار مي گيرد. هر 10 درصد افزايش در تيتر در دامنه 50 تا 100 ميزان اسيد پالمتيك را 2 درصد كاهش می دهد. بر اساس يك قانون عدد يدي برابر است با:

درصد اسيد لينولئيك × 1/8 + درصد اسيد اولئيك × 0/9

چربي هاي مورد استفاده براي پرنده بايد عدد يدي بين 70 تا 75 داشته باشد. هر چه اكسيد اسيون بيشتر شود عدد يدي نمونه پايين خواهد آمد.