الف) کلسیم:

Hodges در (1969) در مدت 4-0 ساعت پس از ورود تخم مرغ به

محوطه غدد سازنده پوسته افزایشی را در میزان اخذ کلسیم از خون مرغ منتشر شده در رحم مرغ مشاهده کرد. از 4 تا 16 ساعت بعد، با وجود نوسان غلظت کلی کلسیم، میزان کلسیم اخذ گشته از خون مرغ یکنواخت بود. پس از 16 ساعت میزان اخذ کلسیم کاهش یافت. لوک و اسکاک ( 1979) در زمان ورود تخم مرغ به قسمت دارای غدد سازنده پوسته تخم مرغ کاهش یکنواختی را در غلظت Ca²⁺ خون سیاهرگ بازویی بدن مرغ مشاهده کردند. در حد فاصل 15-12 ساعت بعد از غلظت آن در سطح پائین باقی مانده سپس بالا رفت. همچنین پارسون و کامب (1981) همزمان با ورود تخم مرغ با ناحیه غدد سازنده پوسته برای مدت چند ساعت بروز کاهش در غلظت Ca²⁺ و سپس سر ساعت قبل تخم گذاری افزایش مجدد آن را تا سطح قبل از رسوب کلسیم گزارش کردند.

باس و همکاران وی (1980) گزارش کردند که غلظت کلسیم ادرار به غیر از زمان تولید پوسته تخم مرغ (که حدود 9-7 بار کاهش می یابد) در حد ثابتی حفظ کردید در میان لاین های مختلف به گزینی شده مرغ ها اختلاف معنی داری در جهت افزایش یا کاهش ضخامت پوسته تخم مرغ وجود نداشت.

 ب) فسفر:

 بنا به گزارش تعدادی از محققین به غیر از Ca²⁺ غلظت فسفر معدنی ادرار و پلاسمای خون نیز در طول شکل گیری پوسته تخم مرغ به طور معنی داری تغییر می کند. تصور می گردد که این افزایش به دلیل فعالیت هورمون پاراتیروئید بر روی باز جذب از استخوان در جهت مقابله با افت Ca²⁺ پلاسمای خون ناشی از شکل گیری پوسته تخم مرغ رخ می دهد. مقدار فسفر پلاسمای بر خلاف Ca²⁺ پلاسما به صورت کمی تنظیم می گردد. بنابراین سطح فسفر پلاسمای بدن مرغ براساس نوع تغذیه در طول شکل گیری پوسته تخم مرغ در یک محدوده وسیع تغییر می کند. تحر یکات فیزیولوژیک مختلف نیز بر میزان فسفات پلاسما موثرند.

 PTH فعال شده توسط سیستم Ca سبب کاهش فسفات پلاسمای بدن مرغ گردیده و از طریق فرآیندهای با واسطه آدنوزین منوفسفات حلقوی باعث افزایش دفع کلیوی آن می گردد.

 در طی تشکیل پوسته علی رغم افزایش فعالیت PTH، میزان فسفر غیرآلی پلاسما افزایش می یابد. با این حال افزایش سطح PTH می تواند علت فسفاتوری(وجود فسفر در ادرار) مشاهده شده در طی تشکیل پوسته باشد. براساس یک بررسی افزایش فسفر پلاسما در طی تشکیل پوسته تخم مرغ مربوط به تجزیه استخوان ها است. مطابق نظر تعدادی از محققین ارتباط خطی معکوس میان فسفر غیر آلی پلاسما و وزنه مخصوص تخم مرغ وجود دارد و این مسئله را چنین توجیه نمودند که غلظت بالای فسفر پلاسما که ناشی از بالا بودن مقدار فسفر در غذا می باشد، از تجزیه استخوان ها جلوگیری کرده سبب کاهش وزن مخصوص تخم مرغ می شود.

 تعادل کاتیون- آنیون

 تعادل کاتیون- آنیون یک ماده که از آن با عناوین تعادل الکترولیتی، تعادل یون های قوی و یا تعادل یون های ثابت نام برده می شود عبارت است از اختلاف بین کاتیون ها و آنیون های موجود که الکترولیت های اصلی آن ماده را نیز تشکیل می دهند و بر حسب میلی اکی والان در واحد وزن یا حجم آن ماده بیان می شود.

 اگر چه الکترولیت های مختلفی همچون سدیم (Na⁺)، پتاسیم (K⁺)، کلسیم (Ca²⁺)، منیزیم(Mg²⁺)، کلر(Cl^-) سولفات(SO^4-₂) و فسفات (PO^4-₂) می توانند بر تعادل اسید و باز تاثیر بگذارند ولی به دلیل اختلاف در جذب و متابولیسم و نحوه عمل یون های تک ظرفیتی با دو ظرفیتی، عموماً یون های ثابت سدیم، پتاسیم و کلر عناصر اصلی در چنین کنترلی بوده و کاتیون ها و آنیون های اصلی موجود را تشکیل می دهند و بدین ترتیب در یک تعریف کلی منظور از اصلاح تعادل کاتیون- آنیون، تفاضل بین کاتیون های سدیم و پتاسیم با آنیون کلر موجود در جیره مرغ است.

 الکترولیت ها

 الکترولیت ها ترکیبات معدنی محلول در آب بدن و به صورت یون های با بار الکتریکی مثبت و منفی می باشد. ضرورت ایجاد تعادل الکتریکی خنثی جهت ادامه بافت های زنده ایجاب می کند که میزان کاتیون ها دقیقاً مساوی آنیون ها باشد یعنی تعادل کاتیون -آنیون بافت های زنده با احتساب تمام یون های موجود برابر صفر است. بیشترین حجم مایعات بدن شامل سه یون سدیم، پتاسیم و کلر می باشد و مایعات خارج سلولی بیشتر شامل یون های سدیم، کلر و بیکربنات است و پلاسمای خون مرغ علاوه بر آن ها دارای مقدار مناسبی پروتئین های پلاسما است. از طرفی کاتیون های بزرگ مایع داخل سلولی شامل پتاسیم، منیزیم و مقداری اندک سدیم است. کاتیون های سلولی بوسیله فسفات های آلی، پروتینات، سولفات و مقادیر کمی بیکربنات به تعادل می رسند و این اختلافات در ترکیب مایعات داخل و خارج سلول ناشی از متابولیسم سلول و خصوصیات غشا سلول بدن مرغ است.

 چنانچه ترکیب مایعات بدن را به جای اکی والان بر حسب غلظت اسمزی بیان کنند تا حدودی الگویی مشابه فوق پیدا می شود غیر اینکه یون های چند ظرفیتی اثر اسمزی کمتری دارند. همانطور که در جدول 2- 1آورده شده است تقریباً همه غلظت اسمزی مایعات خارج سلولی بواسطه یون های سدیم، کلر و بیکربنات می باشد در حالی که مایع داخل سلولی اکثراً بواسطه پتاسیم، منیزیم و محصولات آلی است بخاطر نیروی جاذبه داخل یونی و داخل مولکولی، اثر اسمزی واقعی محلول ها در مایعات بدن فقط در حدود 93 درصد مقداری است که از ترکیب شیمیایی آن ها محاسبه می شود و فعالیت اسمزی همه مایعات بدن تقریباً مساوی است. بجز تفاوت جزئی که بین مایع پلاسما و مایع بین سلولی وجود دارد.

جدول 2-1 فشار اسمزی الکترولیت ها در مایعات بدن(میلی اسمولز در لیتر)

 از بین الکترولیت های فوق، برای سدیم و پتاسیم تاثیر بازی نسبت داده می شود که به 2 شکل زیر قابل توجیه است. چون نمک اسید ضعیف سدیم و پتاسیم موجود در مواد خوراکی و مکمل های معدنی بعد از جذب شدن به سیستم بافری بیکربنات (HCO-) خون پیوسته و باعث افزایش غلظت یون بیکربنات سیستمیک می گردند. از طرفی از نظر فیزیولوژیکی جذب یون های سدیم و پتاسیم در تبادل با ترشح یون های هیدروژن جذب بدن شده و باعث کاهش غلظت یون H+  می گردند که این تبادل جهت خنثی کردن بار الکتریکی مثبت تحمیل شده به بدن مرغ صورت می گیرد. بر خلاف سدیم و پتاسیم، کلر دارای خاصیت اسیدی است و همچنین از نظر فیزیولوژیکی جذب یون های کلر در تبادل با ترشح یون بیکربنات جذب بدن مرغ شده و باعث کاهش غلظت یون بیکربنات خون بدن مرغ می گردند، که این تبادل جهت خنثی کردن بار الکتریکی منفی تحمیل شده به بدن صورت می گیرد. به عبارت دیگر جیره های دارای غلظت بالای یون های کاتیون، خاصیت آلکالوژنیک دارند و حالت قلیائی مایعات بدن مرغ را افزایش می دهد و جیره های دارای غلظت بالای یون های آنیون خاصیت اسیدوژنیک دارند و اسیدیته مایعات بدن را افزایش می دهند.