بيش از چند صد جنین از تخم‌هاي داخل دستگاه از مراحل جوجه‌كشي تا

زمان هچ مورد آزمايش قرار گرفتند و نتايج آن به شرح زير مي‌باشد:

 تفاوت پايداري بين جنين بلدرچين و مرغ در مرحلة 6 (25 ساعت) مشاهده نشده

 بين مراحل 14و7 ابتدا تعدادي از جفت كروموزم ها قابل مشاهده هستند كه در جنين بلدرچين در حال توسعه مي‌باشند اگر چه در مرحله 14 (22 كرموزوم) در بلدرچين حدود 16-12 ساعت سن بيشتري نسبت به مرغ دارند. تداوم ميزان توسعه منظم و آهسته در جنين بلدرچين در مرحله (24) جنيني، حدود 24 ساعت کندتر از توسعة مورفولوژيكي در مرغ است. ميزان ثابت بودن و چرخش جنين بلدرچين به ميزان اندكي پيشرفته‌تر است اما شكل‌گيري آمنيون به ميزان اندكي تا مرحلة (24) كند تر صورت مي‌گيرد از سوي ديگر تفاوت‌هاي ساختاري برجسته‌اي مشاهده شده است كه داراي كاهش رشد مي‌باشد. (جدول 1)

 چندين مرحله از رشد جنيني بلدرچين براي تعيين توسعة ريخت شناسي آن گروه‌بندي شد. جزئيات مورفولوژيكي در هر مرحله نصف روزي راهنماي عالي براي ارزيابي يك تاخير در زمان جوجه‌كشي بلدرچين محسوب مي‌شود.

 

 

 * جوجه‌هاي تازه هچ شده

ما به طور ميانگين نوك و 3 انگشت بلدرچين را مثل روش همبورگر و هميلتون (1951) بر روي مرغ ها و طول تمام پا را به روش رمپل است لیک (1957) براي مرغ بنتام اندازه‌گيري كرديم. اين اندازه‌گيري‌ها از بيرون مفصل استخوان تارسال (درشت‌ني) تا ابتداي پنجه‌هاي هر 3 انگشت انجام شد.

  مراحل جنيني

 مرحلة 24 :(روز 5 در بلدرچین) (مرحلة 24 مرغ)

1- اندام‌ها: هر دو بال و جوانة پاها تقريباً‌ هم اندازه‌اند و اندكي از عرض بدن بزرگتر است. جايگاه انگشتان روی بال هنوز نامشخص هستند. صفحه انگشت‌هاي پا اندكي برهنه است.

2- قوس احشايي

 اغلب در مقايسه با مراحل مرغ يكسان است. قوس دوم و سوم با هم همپوشاني دارند و قسمتي از قوس چهارم يكسان معلوم است. شكافهاي سوم و چهارم احشايي قابل مشاهده هستند اما واضح نيست.

3- حفرة حس بويايي قابل ديدن است.

مرحلة 25 (روز 6 در بلدرچین) (مراحل 26.25 در مرغ)

1- اندام‌ها: درازتر از مرحلة قبل هستند. نماي صفحه انگشتان اندكي گرد و گوشه‌دار است. 3 ذرة سياه و مات در محل انگشتان پا قابل مشاهده است به همراه بافت‌هاي نيم شفاف بيشتري كه يك مجرا را تشكيل مي‌دهند. نوك هر انگشت هنوز مشخص نيست.

 2- قوس‌هاي احشائي: زواید آرواره‌اي با ديواره‌اي از شيار (مجراي) بيني (بريدگي در مرحل شكاف ديده مي‌شود) نوك جانبي قوس (كمان) دوم به عنوان گردنبند شناخته مي‌شود و به طور كامل با قوسهاي احشايي سوم و چهارم همپوشاني دارد. شكاف‌هاي احشايي سوم و چهارم بزرگتر ديده نمي‌‌شوند.

3- نوك: در اين الگو ضعيف تشخيص داده مي‌شود.

مرحله‌26 (روز 7 در بلدرچين) (مراحل 29 و 28 مرغ)

1- اندام‌ها: بال ها از محل مفصل آرنج به شكل منحني شده است انگشت دوم از بقيه درازتر است. شكاف هاي سطحي (كم عمق) بين همه انگشتان مشاهده مي‌شود. در مفصل زانو، پاها كمي منحني هستند. بين انگشتان، شكاف وجود دارد. شبكه‌هائي بين انگشتان به وجود مي‌‌آيد. از نماي جانبي شبكه‌ها اندكي خطوط مقعر دارند. در بلدرچين، در ابتدا هر (5) انگشت قابل مشاهده نيست.

2- قوس‌هاي احشائي: زوايد مانديبولي بيني دراز شده و نزديك نوك ظاهر مي‌شوند مجاري خارجي شنوايي مجزا مي‌شوند. شكل ماهي كشيده، ديده مي‌شوند. گردن به صورت خطي دراز بين زايده بيني و يقه (گردنبند) ظاهر مي‌شود. هنوز خيلي انگشت نما شده‌اند ولي مسطح و پهن است.

3- نوك: از همة زوايا قابل رويت است. دندان تخم (روی نوك) وجود ندارد.

4- زاويه پروموي بدن: قابل مشاهده نيست.

در مرحله (28) يا حدود روز هشتم انكوباسيون

ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي بلدرچين داراي تاخير نسبت به جوجه‌ها مي‌باشد به طوري كه روز هشتم جنيني در بلدرچين برابر روز 5/6  تا روز هفتم جنيني در مرغ مي‌باشد.

مرحلة 27 (روز هشتم در بلدرچین) (مرحلة 31.30 در جوجه مرغ‌ها)

1- اندام‌ها: هر 4 انگشت پا ظاهر شده است. شيار بين انگشت‌ها باريكتر و نماي مقعر پيدا مي‌كند.

2- قوس هاي احشايي: زايده بيني دراز شده و سرنوك ظاهر مي‌شود. گردنبند (گردن) ديده مي‌شود اما خيلي قابل رويت نيست.

3- ريشه‌هاي پر: قابل رويت نيست. محل مجرای بازويي از نماي پشت تشخيص داده مي‌شود.

4- زواید پروموي بدن: حداقل يكي اما بيشتر دو تا از طرف پشت و يا دو تا يا بيشتر از طرف مقابل ديده مي‌شود، ابتدا زوايدي بر روي سطح پشتی ظاهر مي‌شود.

5- غشاي چشم: قابل رويت است اما سطح قدامي چشم خيلي ديده نمي‌شود.

6- دندان تخم: به صوت يك نقطة برآمده تا اندازه‌اي سفيد خال‌دار، فقط در منقار بالايي ديده مي‌شود.

مرحلة 28 (حدود روز نهم در بلدرچین) (مراحل 33و32 در جوجه)

1- اندام‌ها: پردة بين انگشتان دست‌ها و پاها ظريف و نماي آنها مقعر است بافت بازو داراي كناره‌هاي گرد و شعاعي است و اولين انگشت بال قابل تشخيص است. انگشت‌های دست اختصاصي هستند و انگشتان پا به چشم مي‌آيند.

2- قوس هاي احشايي: نوك قدامي منقار اغلب به نوك مي‌رسد. گردن ناپيدا است و شكافي به شكل گردني عريان ديده مي‌شود. گردن بلندتر شده است.

3- جوانه‌هاي پرها: يك رديف مجزا بر روي هر طرف از مغز (در مجراي بين چشم و مغز) از لبة قدامي چشم تا پايه سر قرار دارد. تقريباً‌(12) رديف بر روي سطح پشتي در روي پاها ديده مي‌‌شوند يك رديف مجزا بر روي هر طرف دم ديده مي‌شود. حداقل يك رديف بر روي قطعة بازويي و چهار رديف بر روي قطعة راني ديده مي‌شود چند رديف بر روي سطح شكمي گردن به صورت ضعيف ديده مي شود. مجراي پر به طور مجزا زير بالها قرار دارد.

4- زوايد پر و موي بدن: 12 تا 14 پر، به طور يك محيط كامل تشكيل شده‌اند.

5- غشاي چشم: به مقدار بيش از نصف مسير بين لبة كناري (خارجي) پلک و زوايد پرها را پوشش داده است.

مرحله 29(حدود 10 روزگي در بلدرچین) (مراحل 35و34 در جوجه‌ها)

1- اندام‌ها: پرده‌اي بين انگشتان دست و پا هنوز مشخص نيستند. استخوان پنجة پا مجزا شده است. انگشت عقب دوم پشت انگشت سوم و چهارم قرار دارد. سومين انگشت از بقية درازتر است. انگشت چهارم دست مجزا شده است.

2- قوسهاي احشایی: همة درازي نوك ظاهر مي‌شود.

3- جوانه پرها: حداقل 3 رديف از مجراي راسي بيرون آمده است (بر روي طرف داخلي چشم) براي پرواز (لبة عقبي بالها) به سمت نوك بال توسعه مي‌يابد. جوانه پرها بر روي ران قابل ديدن هستند سطح شكمي جوانه‌اي پرها از ناحية جناغي به سمت ديگر از بند ناف كشيده شده است پرهاي اطراف دم، مجراي راني و در ناحية پشتي – خاجي داراي رنگدانه‌هاي سياه هستند.

4- غشاي چشم:  پوشش جزئي در خارج زوايد پرها ايجاد مي‌شود. پلك‌ها در تمامي گودي چشم شروع به رشد مي‌كند. محيط پيرامون چشم به شكل بيضي مي‌شود.

مرحلة 30 (تقريباً 11 روزگي در بلدرچین) (مرحلة 36 در جوجه)

1- اندام‌ها: طول انگشت سوم پا از نوك تا وسط مفصل استخوان كف پا mm 3/04 مي‌شود. پنجه‌هاي اصلي (نخستين) بر روي انتهاي پنجه‌هاي پا قابل مشاهده‌اند. برآمدگي انگشت چهارم هنوز وجود دارد. طول پا برابر mm3/07 است.

2- قوس احشايي: مجراي لب بر روي نيمرخ آروارة بالا قابل مشاهده است. بيني به شكل درز (چاك) در آمده است. طول نوك از زاويه قدامي بيني تا نوك منقار mm9/1 است. كانال شنوائي خارج روزنة مشخص دارد.

3- زوايد پرها: پرها بر روي مجرا دم، بر روي مجرا ران و ناحيه خاجي- دمي قابل رويت هستند. زوايد پرها تا حدود مسير پائيني طرف جانبي پا كشيده شده و اغلب تا استخوان كف پا بر روي سطح پهلوئي بالها ادامه دارد. زوايد پرها به ندرت ديده مي‌شوند و در طول سطح شكمي روزنه شنوائي خارجي كشيده مي‌شود.

4- پلك‌هاي چشم: غشاي چشم اغلب داخل زايده‌هاي پرها را مي‌پوشاند و قرنيه چشم را مي‌پوشاند. پلك پائيني چشم رو به بالا رشد مي‌كند و به قرنيه چشم نزديك مي‌شود. پيرامون پلك‌ها يك بيضي باريكي با لبه‌هاي صاف شكمي وجود دارد.

مرحله 31 (روز 21 در بلدرچین) (مرحلة 37 جوجه‌ها)

1- اندام‌ها: پنجه پاها از جوانب اندكي پهن شده اند و از سطح شكمي منحني شده‌اند. لايه‌هائي روي صفحه كف پا قابل مشاهده هستند. برآمدگيهاي متقاطع در طول سطح بالائي (رويي) استخوان مچ پا به شكل عريان در پنجه‌ها قابل مشاهده هستند. سطح پائيني استخوان كف پا و روي استخوان‌هاي بند انگشتان پا صاف و هموار است.برامدگی (طرف عقبي انگشت شمارة2) ناپيداست. طول انگشت سوم پا برابر mm5/02 است. طول پا mm9/03 است.

2- قوس‌هاي احشايي: شيار لب وجود دارد. طول نوك از گوشة قدامي بيني تا نوك منقار برابر است با mm5/1

3- زوايد پرها: تمايل به دراز شدن دارد. مخروط سياه باريكي بر روي مجراي ستون فقرات، مجراي راني و جانبي تا دم ظاهر شده است. اين مخروط فقط بر روي مجراي بازوئي قابل مشاهده است. مخروط مجراي ستون فقرات از سر جمجمه‌ها دم كشيده است. زوايد پرها تا اطراف مجراي شنوايي خارجي ديده مي‌شوند. پرهاي اصلي در اطراف حدقه چشم قابل مشاهده نيستند. مجاري جناغي حاوي 7 تا 8 رديف برجسته هستند هنگامي كه در انتهاي قدامي استخوان سينه فرض شوند.

4- پلك چشم: غشاي چشم به لبه قدامي قرنيه مي‌رسد. پلك بالا به لبه پشتي قرنيه نمي‌رسد. پلك پائيني  قرنيه را مي‌پوشاند. اكنون اطراف پلك‌ها تركيبي از يك سطح اغلب باريك بيضي شكل است. وجود يا عدم وجود مجراي لب بايستي ركورد برداري مي‌شد اما ملاك خوبي براي مرحله‌بندي در بلدرچين به كار نمي‌رود.

مرحله 32 (روز 13 در بلدرچین)(مرحله 39 در جوجه مرغ)

1- اندام‌ها: به صورت نشانه های اولیه بر روي سطح بالائي پاها مشخص مي‌شود و شروع به آماده شدن براي هپوشاني مي‌كنند. (برآمدگي‌هاي متقاطع) باقيمانده هاي اوليه بر روي سطح پاها ديده مي‌شوند. لايه‌هاي كف پا (بالشتك كف پا) قابل ملاحظه است. طول انگشت سوم پا برابر mm1/6 است. طول همة پا برابر mm12 است.

2- قوس‌هاي احشايي: طول نوك از گوشة قدامي بيني تا نوك منقار برابر mm 7/1 است.

3- زوايد پرها: پوشش‌هاي بال مخروطي شكل هستند مجراي گوش خارجي با زوايد پرها پوشيده شده است و مخروطهاي آشكار كوچكي به رنگ مشكي تا قهوه اي اطراف نيمه قدامي را احاطه كرده است. لبه جانبي مجراي سينه‌اي،هم رديف با مخروطهاي قهوه‌اي رنگ است كه مابين مخروطهاي سفيد قابل مشاهده است. هر دو پلك چشم با چندين رديف زوايد پر مانند هم رديف است. مخروطهاي قهوه‌اي بر روي سر و بالاي پا قابل ديدن هستند.

4- پلك‌ها: غشاي چشم سطح قدامي قرنيه را مي‌پوشانند پلك پائيني  يا  قرنيه را مي‌پوشاند.

مرحلة 33 (روز 14 در بلدرچین) (مرحله 39 در جوجه مرغ)

1- اندام‌ها: كف پا با سطح پشتي پاها همپوشاني دارد. انگشت‌هاي اوليه بر روي سطح پائيني ظاهر مي‌شوند.

مخروطهای كوچك از نوك دومين انگشت بال برجسته ديده مي‌شود. سطح جانبي و مياني پا به نظر مي‌رسد كه صاف باشد و يا با پرهاي تيز نازك پوشيده شده باشد. بالشتك كف پا با زاويه بافت پرها پوشيده شده است. كف استخوان پنجه پا يا انگشت پا نرم و صاف است يا زوايد لختي بر روي ابتداي بالشتك تشخيص داده مي‌شود. طول انگشت سوم پا برابر 2/7 است. طول يا برابر mm 14 است.

2- قوس‌هاي احشايي: كانال مجراي گوش خارجي مجزا شده و پرهاي باريك و ظريفي بالاي لبة شكمي آن ديده مي‌شود. طول نوك از گوشة قدامي بيني تا نوك منقار برابر mm 85/1 است.

3- زوايد پرها: پوش پرهاي بال به صورت نوار مخروطي باريكي هستند بخش‌هاي باقيماندة پرهاي اولیه بال با زوايد پر مانند سفيدي كه درازتر شده‌اند پوشيده شده است.  لبة مجراي گوش خارجي با مخروطهاي قهوای درازي احاطه شده است.

4- پلك چشم:  دهانه بين هر دو پلك بيشتر كاهش پيدا كرده است. رنگدانه‌اي سياه بر روي لبة پائيني پلك ظاهر مي‌شوند و بر روي لبة بالائي پلك چشم عريان ديده مي‌شوند.

5- ناحيه بالا آمده و شكاف يو U شكل در محل غده يوروپيجيال آينده.

مرحلة 34 (روز 15 در بلدرچین) (مرحله 40 در جوجه مرغ)

1- اندام‌ها: طول انگشت  سوم پا برابر mm2/18، پنجه‌ها با سطح فوقاني پاهمپوشاني دارند و شروع به همپوشاني با سطح پائيني آن مي‌كنند. بالشتك‌هاي اصلي كف پا و سطح جانبي پنجه‌هاي كف پا با زوايد بافتي پرمو پوشيده شده است. ناخن بر روي انگشت دوم دست ظاهر مي‌شود. طول پا  برابر mm15 دست.

2- قوس‌هاي احشايي: پوست بيروني سالم و دست نخورده است. طول نوك از لبة قدامي بيني تا نوك منقار برابر mm98/1 است. كانال اصلي مجراي گوش خارجي قابل ديدن است. اما كاملاً به وسيله زوايد پر ما نند سياهي احاطه شده است.

3- زوايد پرها: تمام سطح پشت و سطح جانبي جنين به وسيلة پرهاي رنگي دراز مخروطي شكل به غير از روي پلك‌ها و نماي مدور بال پوشيده شده است. درست جايي كه زوايد پرها كوتاه و سفيد هستند. سطح شكمي با مخروطهاي سفيد درازي پوشيده شده است. سطح مياني بال و بافت آن به وسيله مخروطهاي سفيد پر پوشيده شده است.

4- غده پرين (يوروپيجيال): به صورت يك ناحية بالا آمده ظاهر مي‌شود كه با الگوي مدوري از پرهايی كوتاهتر از پرهاي نوك پوشيده مي‌شود با شكل‌هايي كه به سمت عقب كشيده مي‌شود.

مرحله 35 (روز 16 در بلدرچین)(مرحله 41 در جوجه مرغ)

1- نوك: طول از لبة قدامي بيني تا سر بالائي منقار برابر است با mm 2/2. پريدرم(پوست بيروني) سالم و دست نخورده است. نماي پشتي لبة مجراي گوش خارجي هنوز قابل مشاهده است.

2- اندام‌ها:  طول دومين انگشت برابر mm10 است، گام‌ها (پنجه‌ها) با سطح بالائي و قدامي پا همپوشاني دارند. تمام سطح كف استخوان پنجه پا با برآمدگي هاي بزرگي پوشيده شده است. مخروط هاي ضخيمي از نوك انگشت دوم برجسته شده است. طول پا برابر mm17 است.

3- زوايد پر: همة پرها،‌جز زير ناحيه دهان (لگو) رنگي هستند (بخش سينه‌هاي مرجاي ناي و پلك پائيني)

4- غده پرين: يك نوار باريك بدون استخوان پوشيده از پر، شكاف زير گوشة خلفي را مي‌پوشاند.

مرحلة 36 (روز 17 در بلدرچین) (مرحلة 42 در جوجه مرغ)

1- نوك: طول از لبة قدامي بيني تا سر منقار بالائي برابر است با mm27/2. پريدرم شروع به از هم باز شدن از انتهاي سر نوك مي‌كند.

2- اندام‌ها: طول برابر mm11 است. پنجه در دومين انگشت شكل مي‌گيرد. طول پا برابر mm20 است.

3- پرهاي رشته اي: پلك پائيني را مي‌پوشانند.

4- غده پرين يك نماي گوشتي با پرهاي روي آن دا رد،‌شروع به شرايط مشابه بالغين مي‌كنند.

مرحله 37 (روز 18 در بلدرچین) (مرحله 34 در جوجه)

1- نوك: طول از زواية قدامي بيني تا سر منقار بالايي برابر mm5/2 است. پريدرم بر روي نوك فك بالائي انداخته شده یا قبلاً از بين رفته است. سطح پشتي فك بالا قهوه‌اي است. كناره‌هاي فك بالا و فك پائين سفيد است.

2- اندام‌ها: طول انگشت سوم mm7/11 است. طول پا برابر mm22 است. پا شروع به قهوه‌اي رنگ شدن يا رنگ قهوه‌اي سبزه مي‌كند به ويژه در بخش‌هاي بالاي آن. پنجه بر روي انگشت دوم اندكي در سراسر بدن انحناء پيدا كرده است.

مرحله 38 (روز 19 در بلدرچین) (مرحله 22 در جوجه)

1- نوك:  طول از كنج قدامي بيني تا سر منقار بالائي برابر mm66/2 است. (اختلاف به خاطر ميزان از بين رفتن پوست بيروني نوك است). پريدرم از بيشتر نوك برداشته شده است. اما هنوز دندان تخم را پوشانده است. نوك شروع به درخشان شدن مي‌كند و به رنگ قهوه‌اي يا قهوه‌اي سبزه در مي‌آيند. مجراي گوش خارجي به خوبي با پرها پوشيده شده است.

2- اندام‌ها: طول انگشت سوم پا برابر mm13 است سطح بالائي پا به رنگ قهوه‌اي سبزه است. طول پا برابر mm7/23 است. پنجه روي انگشت دهم در مسير بدن انحناء پيدا مي‌كند.

مرحلة 39(روز 20 در بلدرچین)(مرحله 45 در مرغ

1- نوك: طول از زواية قدامي بيني تا سر منقار برابر mm9/2 است. پريدرم حدود  از بين رفته است. نوك بيشتر از قبل تيز شده است. منقار بالايي قهوه‌اي تيره با رگه‌هاي سفيد است.

2- اندام‌ها: طول انگشت سوم برابر mm5/13 است. سطح بالائي پا قهوه‌اي روشن است و سر پاها قهوه‌اي رنگ تا قهوه‌اي سبزه است. طول پا برابر mm 25 است.

3- مخروط بر عكس حفرة بيني يا استخوان بيني شكل گرفته است. هيچ تغييري بر روي پنجه انگشت دوم يا غده پرين ديده نمي‌شود.

مرحله 40 (روز 21 تا 22 در بلدرچین)

1- نوك: طول از كنج قدامي بيني تا سر منقار برابر mm1/3 است. طول آن كمتر قابل تشخيص است زيرا اپيدرم در حال از بين رفتن است. دندان تخم شكل چنگال سفيدي بر روي فك بالايي است.

2- اندام‌ها: طول انگشت سوم برابر  mm7/15 است. پنجه‌هاي پا به شكل قهوه‌اي رنگ شروع مي‌شوند. رشد انگشت دوم در مقايسه با انگشت سوم كوچك است. انگشت دوم و پنجه شروع به كم رنگ شدن مي‌كنند طول  mm 5/28 است.

3- غشاهاي جنيني اضافي: كيسة زرده حداقل به صورت يك ديواره‌اي اطراف حفرة بدن را پوشانده است. در مارپيچ استخوان يا حفرة بيني ، در هر دو طرف نوك، سوراخ ديده مي‌شود.

مرحله 41(روز 23 در بلدرچین)(مرحله 46 در جوجه)

تفريخ يا جوجه تازه متولد شده.

1- نوك: دندان تخم وجود دارد يا ندارد كه بر روي 1 جنين از 3 جنين ديده مي‌شود. مدل نوك از بخش قدامي بيني تا سر منقار mm2/3 است.

2- اندام‌ها: طول انگشت سوم mm5/16 است طول پا mm29 است. پنجه روي دومين انگشت بدون تغيير است. تمام انگشت ناپيدا است به خاطر سرعت رشد استخوان‌هاي كف پائي.

3- غشاهاي خارجي جنين: كیسةزرده كامل است يا در حفرة بدني نيمه باز است و تا باز شدن هنوز قابل مشاهده است.