شتر مرغ نر در زمان بلوغ به رنگ سیاه با پر و بال سفید رنگ و شتر مرغ ماده به رنگ قهوه ای تا خاکستری است.

فصل جفتگیری با تناوب نوری همزمان شده و در پریودهای با کاهش روشنایی روز (افت نور) شروع شد و در بهار خاتمه می پذیرد. تقریبا 10 روز بعد از جفتگیری طیور ماده شروع به تخمگذاری به میزان یک تخم در هر دو روز می نماید و 15 -12 تخم می گذارد. پروسس هچ در شتر مرغ وقتی شروع می شود که پوست تخم از تخمدان ماده آزاد شود. تخم توسط اسپرماتوزوئید نر در اویدوکت بارور می شود.

بین دو کلاچ یک وقفه 10-7 روزه وجود دارد. ماده های پر تولید در طول فصل تولید مثل بین 100-80 تخم می گذارند.

ماده 3-2 سالگی و نر 4-3 سالگی به بلوغ جنسی می رسد و در شرایط مساعد تا 40 سال بارور می مانند. بایستی توجه داشت که در صورت خرید شترمرغ های نر و ماده جوان همسن یکسال باروری شترمرغ ماده به هدر می رود. در طول فصل جفتگیری نر با پر و بال سفید و سیاه و طیور ماده با پر و بال قهوه ای خاکی قابل تشخیص هستند. در  طیور نر ساق پا نوک و پلک سوم چشم قرمز شده. شدت رنگ با میزان نرینگی ارتباط مستقیم دارد. هر چه این مناطق پررنگتر باشد باروری تخم ها بالاتر است. در مزارع پرورش شتر مرغ نر و ماده به نسبت 1:1 یا 2:1 نگهداری می شوند. پیشنهاد می شود نر و ماده 2 ماه قبل از جفتگیری جدا شوند به این عمل اردو زدن گفته می شود و اگر مقدور باشد چراگاه نر و ماده جدا شده که حتی همدیگر را نبینند در نتیجه این عمل باعث اثرات جهشی در ترشح هورمون های جنسی به هنگام ملاقات مجدد شده و اشتیاق به جفتگیری را به سطح بالایی افزایش می دهد. با جیره و آب و هوای مناسب قابلیت تخمگذاری یکسال طول می کشد باروری با افزایش طول فصل جفتگیری کاهش یافته و بعد از 8-6 ماه متوقف می گردد. جداسازی مجدد دو جنس 2 ماه اوایل فصل تخمگذاری باعث بهبود باروری می شود. فصل جتفگیری در شتر مرغ از آخر زمستان آغاز و تا آخر تابستان ادامه می یابد. تولید مثل به جیره مناسب با پروتئین و مواد معدنی بالا سلامتی شرایط آب وهوایی استرس و سازگاری بستگی دارد.

در طول فصل تخمگذاری هر طیور ماده بطور متوسط 60-40 تخم می گذارد البته در بعضی از طیور (از جمله درکشورمان) این رکورد به 120 عدد تخم شتر مرغ هم می رسد بطور متوسط از هر طیور ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان کشتار بایستی تولید گردد تا این فعالیت بصورت اقتصادی ادامه یابد. تولید مثل طیور به عوامل زیادی از جمله ژنتیک، شرایط آب و هوایی، سلامت پرنده و بخصوص جیره مناسب بستگی دارد. استرس از عوامل منفی در تخمگذاری طیور می باشد.

در زمان فصل استراحت بایستی غذا با فیبر بالا پروتئین و انرژی پایین در اختیار طیور قرار گیرد و افزایش وزن طیور را کنترل نمود. وزن اضافی در فصل تولید اثر منفی در جفتگیری و تخمگذاری دارد. در فصل استراحت بایستی ویتامین و مواد معدنی به اندازه کافی در اختیار طیور قرار گیرد.

رفتارهای تولید مثلی:

شترمرغ ها در گروه های 14پرنده ای و نسبت نر به ماده 1:1  1:2 1:3 1:4 قرار می گیرند. نر یک ماده اصلی و دو ماده فرعی دارد و به زندگی در دشت باز علاقه دارند.

در شروع دوران تولید مثل، شتر مرغ های 2-1 ساله توسط والدینشان در اجتماع مشخص تولید مثلی رانده می شوند. مرحله بعدی جنگ های تشریفاتی است که بین شترمرغ های نر به منظور نمایش آمادگی جفتگیری و انتخاب زوجه های مناسب صورت می گیرد. این جنگ ها توسط شترمرغ های ماده مسنتر و دارای آمادگی قبلی برای جفتگیری دامن زده می شود. این دسته های تولید مثلی خود را از بقیه گله جدا نموده و به مناطق خاصی جهت تولید مثل می روند. در فصل تولید مثل شترمرغ نر روزها از قلمرو خود دفاع کرده و شب ها با فریادهای ویژه دوران جفتگیری رقیبان را دور می کند. جفتگیری با اعمال خاصی مثل غذا خوردن شروع شده نر فریادهای بلندی (boobooboooh) سر می دهد. پس از اینکه ماده و نر با اعمال سمبلیک محل شنی فرمی برای لانه انتخاب کردند و تمایلشان را جهت لانه سازی نشان دادند نر رفتار جنسی خود را نمایش می دهد. روی زانو نشسته و پارویی بال می زند همزمان گردن را S مانند خم کرده  سرش را ریتمی از پهلوها به عقب برده و به کپل خود می زند سر و گردن با حرکت مارپیچی به جلو و عقب حرکت داده گلویش را باد کرده و صدای ویژه خارج می شود.

ماده نیز مطیعانه سر و گردن را نزدیک به زمین نگه داشته بال ها آویزان و دور از بدن و دم آویزان و شترمرغ نر را دعوت می کند سپس نر روی ماده می پرد پای راست خود را روی پشت ماده گذاشته و ماده کپل خود را به سمت راست هل داده که امکان تماس کلواکی میسر می شود اعمال جفتگیری متوسط 15 دقیقه طول می کشد. اندام تناسلی نرینه قرمز و منبسط بعد از جفتگیری دیده می شود. فعالیتهای تولید مثلی اغلب در شروع تابستان و آب و هوای خشک و آفتابی صورت می گیرد. فعالیت جنسی در ماه های بارانی همانند ماه گرم حدودا 3 بار در روز مشاهده شده این پرندگان تمایلی به جفتگیری در باد و باران ندارند.

گروه های تولید مثلی:

در شرایط مدیریت متمرکز پهنای تولید مثلی 1 به 1 یا 1 به 2 است و تا 1 به 4 نیز می تواند باشد. در نیمه متمرکز تعداد به 40 قطعه می رسد نسبت نر به ماده 5: 3 یا 3: 2 است. موفقیت در تولید مثل با معیارهای زیر سنجیده می شود:

1)      تعداد تخم های گذاشته شده

2)      ٪ باروری

3)      ٪ جوجه درآوری

4)      نسبت ماندگاری

با توجه به این می توان تصمیم گرفت مناسب یکدیگرند یا نه. جابجایی نر باید زمان کمرنگی ساق پا صورت گیرد که دلالت بر نقصان قدرت نرینگی است. اگر یک نر ماده ای را بیش از حد تحت فشار قرار دهد باید ماده اضافه شود یا گروه به طور کامل عوض شود. جداکردن 2 ماه قبل از جفتگیری باعث آرامش روانی، اشتیاق به جفتگیری و همزمانی مرحله تخمگذاری همه مولدها می شود. تغذیه بیش از حد باعث بی میلی و کاهش باروری می شود تغذیه کم باعث حذف حرکات نمایشی می گردد. تغذیه کافی یا ناکافی را می توان از پشت آنها تشخیص داد. چربی در ناحیه دم ذخیره شده پشت پرندگان خوب تغذیه شده صاف و پرندگان کم تغذیه شده دارای قوز بوده و تهیگاه آنها فرو رفته است. در شرایط عادی ماده بعد از 2 هفته همراهی با نر تخمگذاری می کند در غیر این صورت سلامتی و تغذیه باید کنترل شود. در صورت عدم اجازه به ماده جهت خوابیدن روی تخم خود میزان تخمگذاری کاهش یافته و بعد از 7-6 سال قطع می شود به ماده باید در هر سال اجازه خوابیدن روی یک کلاچ داده شود.

پهنای تولید مثلی:

جاییکه فضا محدود است و امکان چرا مهیا نیست باید 1000 متر مربع به ازای هر گروه 3 عضوی و 200 متر مربع برای هر شتر مرغ اضافی در نظر گرفت. محوطه وسیع برای فعالیت های روزانه و شادابی طیور پیشنهاد می شود همچنین مسافت پرواز بحرانی نیز در نظر گرفته شود. شترمرغ هراسان ابتدا 40 متر دویده و حالت پرواز می گیرد. پنهای تولید مثلی باید با 2 حصار با فاصله 5/1 متر جدا شوند تا از جنگ نرهای همسایه جلوگیری شود. پوشاندن با گیاهان و بوته های تیغ و جلوگیری از رویت مناسب است و باعث رام شدن بیشتر می شود و اثر مثبت در باروری دارد.

لانه:

یک گودال ساده حفر شده در زمین است به ابعاد 2- 4/1 متر و عمق 20 سانتی متر. دیوارهای جانبی 2 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند. محل لانه باید در محل شنی باشد؛ بهتر است در محل مرتفع قرار گیرد و یا کف با سنگریزه فرش شود تا زهکشی ممکن گردد. کف لانه کاملا افقی بوده تا از برخورد تخم ها جلوگیری شود مولدین باید در آب و هوای نامساعد حفاظت گردند. از سقف کاه گلی برای حفاظت پرندگانی که روی تخم نشسته اند بکار می رود ولی طول می کشد پرنده عادت کند.