عوامل عفونی موجود در دستگاه تولید مثل شتر مرغ ماده در زمان تشکیل زرده و یا آلبومین

به تخم انتقال یافته و موجب تلفات جنینی، کاهش جوجه آوری و کاهش ماندگاری جوجه ها می گردند.

عفونت های فعال دستگاه تناسلی و یا غیر طبیعی های آناتومیک یا فیزیولوژیک ناشی از بیماری های قبلی پرنده ممکن است در روند طبیعی تشکیل تخم اختلال ایجاد کنند. اختلال در تشکیل محتویات تخم شتر مرغ، تا غشاهای پوسته و پوسته در شتر مرغ معمول است. بیماری های گوارشی ممکن است در جذب ویتامین ها و یا مواد معدنی اختلال ایجاد نمایند و حتی با وجود مصرف جیره های متعادل، تخم هایی که دچار این کمبودها هستند تولید گردد.

شترمرغ ها معمولا در اواخر بعدازظهر و هنگام عصر تخم گذاری می کنند. تخم شتر مرغ ها را باید چندین بار در روز جمع آوری کرد به طوری که آخرین نوبت آن هنگام غروب آفتاب باشد.

تخم هایی که در داخل آشیانه باقی می مانند مرتباً توسط پرندگان بالغ جابه جا شده و آسیب می بینند و حتی ممکن است خورده شوند. درصورتی که تخم ها در طول شب در لانه باقی بمانند خنک می شوند و باکتری ها از طریق منافذ پوسته به داخل کشیده می شوند. ( به دلیل چروکیده شدن و انقباض محتویات، فشار منفی ایجاد می گردد.) ضد عفونی تخم های آلوده به روش غوطه وری چندان مفید نیست و ممکن است موجب کاهش جوجه درآوری گردد. در تخم هایی که به مدت چندین ساعت در معرض آب و هوای نامساعد قرار گیرند و به خصوص وقتی که تحت تابش مستقیم نور خورشید باشند، تلفات اولیه جنینی افزایش چشم گیری می یابد.

شتر مرغ ها در فضای باز تولید مثل می کنند. از این رو جمع آوری تخم شتر مرغ ها به صورت دستی انجام می شود. تخم شتر مرغ ها را باید در صندوق هایی با بستر نرم قرار داد تا در هنگام نقل و انتقال سریع به جوجه کشی آسیب نبینند. تخم شتر مرغ هایی که از مزارع دارای سیستم باز جمع آوری می شوند بیشتر دچار تلفات اولیه قبل از انکوباسیون می شوند. باید جنین ها را از تکان های شدید و سرما محافظت کرد چرا که این عوامل موجب کاهش شدید در درصد جوجه درآوری می شوند.

تخم شتر مرغ ها را باید هنگام جمع آوری علامت گذاری نمود ثبت شماره پن و یا پرنده ماده برای ارزیابی تولید مثلی پرنده ها ضروری است. شماره ها را می توان بدون هیچ مشکلی بامداد بر روی پوسته نوشت. تمام اطلاعات مربوط به تولید و شناسایی پرنده ها باید جمع آوری شده و قبل از ضدعفونی و ذخیره تخم ها، در دفتر ثبت اطلاعات جوجه کشی ثبت گردد.

ضدعفونی تخم شتر مرغ ها:

تخم شتر مرغ دارای چندین سد دفاعی طبیعی در برابر نفوذ و رشد عوامل عفونی می باشد. پوشش خارجی پوسته یا کوتیکول به صورت یک لایه موکوسی ( لعاب مانند ) در سطح خارجی پوسته قرار دارد و بلافاصله پس از گذاشته شدن تخم شتر مرغ خشک می شود. منافذ پوسته آن قدر ریز نیستند که باکتری ها نتوانند از آن ها عبور نمایند. غشای داخلی پوسته مقاومت بیشتری در مقابل نفوذ عوامل باکتریایی و قارچی داشته و لیزوزیم موجود در آلبومن خاصیت باکتری کشی دارد. ویتامین ها و مواد معدنی با پروتئین های آلبومن باند شده و از دسترسی باکتری ها خارجی دور می گردند. و به این طریق مانع از رشد آنها می گردند. ایمونو گلوبین های موجود در زرده یک ایمنی غیر فعال برای جنین در حال رشد ایجاد می کنند که تا حدودی جوجه را در برابر عوامل ایمنی محافظت می نماید.

تولید تخم شتر مرغ های تمیز مهم ترین راه برای کاهش آلودگی محسوب می گردد. شتر مرغ ها تخم های خود را درون لانه هایی که به صورت گودال های کوچک روی زمین ایجاد می شود می گذارند. باید لانه ها تا حد امکان تمیز و خشک نگه داشته شده و تخم ها به سرعت جمع آوری گردند. خاک بستر نسبتا تمیز بوده و رطوبت و آب را به خوبی جذب می نماید که برای پرنده های بالغ مطلوب است. برخی پرورش دهندگان شتر مرغ لانه ها را ضد عفونی می کنند ولی اثر بخشی آن هنوز ثابت نشده است. ازآن جایی که تخم ها روی زمین گذاشته می شوند همیشه مقداری غبار بر روی پوسته تخم وجود دارد.

روش های ضدعفونی تخم حتی در صنعت طیور تجارتی هنوز مورد بحث است. دستگاه های جدید شستشوی تخم ( که در طیور صنعتی کاربرد دارند ) برای شتر مرغ استفاده نمی شوند چرا که میزان تولید تخم شتر مرغ محدود است. بنابراین ضدعفونی تخم مرغ به صورت دستی انجام می گیرد. روش معمول برای زدودن خاک های چسبیده به پوسته استفاده از سمباده های کاغذی یا پلاستیکی می باشد. ضدعفونی تخم شتر مرغ ها به روش های مختلف نظیر شستشو، اسپری و یا غوطه وری و با استفاده از محلول های گرم مواد ضدعفونی کننده ای چون هیپوکلریت سدیم، کلرهگزیدین، ترکیبات چهارتایی آمونیوم و یا فنل ها انجام می گیرد. استفاده از این روش ها موجب آسیب کوتیکـــــول شده و مقاومت آن را در برابر نفوذ باکتری ها کاهش می دهد. تجربیات عملی نشان داده اند که روش های مختلف ضدعفــــــونی موجب افزایش میزان آلودگی تخم شتر مرغ های تمیزمی گردند به طوری که مــیزان آلودگی بیش از موقعی است که از این روش استفاده نشده است.

معمولا ابتدا غبار روی پوسته به صورت خشک پاک شده و سپس سطح پوسته با محلول های ضدعفونی کننده پوسته مرطوب می گردد. غبار روی تخم شتر مرغ خشک را باید به آرامی و با استفاده از یک فرچه مویی نرم، تمیز کرد تا به کوتیکول آن آسیب نرسد. در مورد تخم های مرطوب و یا آغشته به گل ابتدا باید با باد گرم تخم شتر مرغ را خشک کرد و سپس سطح پوسته با لایه ای از محلول های ضدعفونی کننده آمونیوم چهارتایی و یا فنلی که در طیور صنعتی کاربرد دارند پوشش داده شود. این کار به روش اسپری، آثروسل و یا مه پاشی قابل انجام است. برای ضدعفونی تخم شتر مرغ ها از گاز فرمالین نیز استفاده می شود ولی در این صورت به یک فضای بسته برای دود دادن احتیاج است. در ضمن این گاز برای انسان و نیز جوجه شتر مرغ ها بسیار خطرناک است.

از نظر قوانین OSHA,EPA فرمالین یک خطر زیست محیطی محسوب می گردد. از آن جایی که گزینه های ایمن و موثر دیگری برای ضدعفــونی تخم شتر مرغ ها وجود دارد، دود دادن تخم ها با گاز فرمالدئید توصیه نمی گردد.

ذخیره سازی تخم شتر مرغ ها:

انبار کردن تخم شتر مرغ ها قبل از انکوباسیون به همراه گروه بندی تخم شتر مرغ ها از نظر اندازه به عملکرد جوجه کشی بستگی دارد. در صورتی که ذخیره سازی تخم شتر مرغ ها به درستی انجام گیرد هیچ تاثیری بر جوجه درآوری ندارد. حداقل دمای مورد نیاز برای آغاز رشد جنینی در طیور 85^oF است در صورتی که تخم شتر مرغ ها در این دما و یا بالاتر قرار گیرند تلفات جنینی پس از روز دوم انکوباسیون به مقدار زیادی افزایش می یابد. در دمای 55 تا 65 درجه فارنهایت ( 5/12 تا 5/18 درجه سانتی گراد) می توان تخم شتر مرغ ها را به راحتی تا 7 روز نگهداری نمود ولی در صورتی که این زمان تا 10 روز ادامه پیدا کند درصد جوجه درآوری به طور معنی داری کاهش پیدا خواهد کرد. برای جلوگیری از تبخیر آب تخم شتر مرغ ها باید رطوبت نسبی انبار تخم شتر مرغ ها درحد 75 درصد باشد.

تخم شتر مرغ ها باید در قفسه های سیمی تمیز در انبار نگهداری شوند. در صورتی که تخم شتر مرغ ها در وضعیت کیسه هوایی به سمت بالا درگاری ها چیده شوند به همین صورت قابل انتقال هستند لذا احتمال آلودگی تخم شتر مرغ ها بر اثر دست کاری کاهش می یابد. تشخیص موقعیت کیسه هوایی بلافاصله پس از گذاشته شدن تخم شتر مرغ ها با تاباندن نور از یک منبع قوی در یک اتاق تاریک بر روی انتهای تخم شتر مرغ صورت می گیرد. وسیله مورد استفاده برای این کار باید به صورتی طراحی شود که نور تنها از میان تخم شتر مرغ ها عبور نماید. ( لذا در محل خروجی نور یک حلقه لاستیکی تعبیه می شود تا پس از قرار گرفتن تخم شتر مرغ در محل نور از این قسمت بیرون نیاید.

پس از مشخص شدن کیسه هوایی باید محل آن دور تا دور با مداد علامت گذاری شود در صورتی که تخم ها به مدت یک هفته یا کمتر نگهداری می شوند نیازی به چرخاندن ندارند. ولی اگر این زمان افزایش یابد تخم شتر مرغ ها را باید یک بار در روز چرخاند. با این حال نگهداری طولانی مدت تخم شتر مرغ ها توصیه نمی گردد چرا که موجب کاهش درصد جوجه درآوری می شود.