ساختار مواد جیره طیور می ­تواند بر عملکرد پرنده و فعالیت دستگاه گوارش موثر باشد.

اندازه ذرات خوراک در تغذیه طیور یک نقش دوگانه ای بر عهده دارد کاهش اندازه خوراک در هنگام فرآوری، موجب بهتر مخلوط شدن، تفکیک کمتر از یکدیگر و کیفیت و راندمان بهتر هنگام پلت کردن خوراک طیور می گردد (Behnke, 2001).

از طرف دیگر هر چقدر اندازه خوراک طیور ریزتر باشد هزینه فرآوری بیشتری بایستی پرداخته شود (Behnke, 2001). هنگامی که اندازه ذرات خوراک طیور کاهش می یابد سطح تماس ذره افزایش یافته و موجب افزایش قابلیت هضم و در دسترس قرار گرفتن بیشتر سوبسترا با آنزیم می گردد و حق انتخاب نیز از پرنده گرفته می شود. با این حال پرندگان یک میل غریزی برای انتخاب دانه های درشتر دارند که این امر باعث تحرک فعالیت سنگدان و موجب کنترل فعالیت روده می گردد (Duke et al., 1977; Ferket and Gernat, 2006).

حداکثر عملکرد سنگدان موجب بهبود افزایش قابلیت هضم مواد مغذی در جیره طیور شده بطوریکه موجب افزایش فعالیت دستگاه گوارش و زمان ماندگاری مواد غذایی در روده می گردد (Amerah et al., 2008). رشد و توسعه، فعالیت دستگاه گوارش، زمان ماندگاری محتویات دستگاه گوارش و افزایش نیاز نگهداری همگی با افزایش فعالیت سنگدان اتفاق می افتد بطوریکه با تغییر ساختار خوراک طیور بسرعت به این اتفاق پاسخ خواهند داد Hetland et al., 2002, 2003; Gabriel et al., 2003, 2008; Senkoylu et al., 2009).

تاثیر فرم فیزیکی خوراک طیور بر عملکرد پرنده و قابلیت هضم پذیرفته شده است بطوریکه اندازه درشت ذرات خوراک طیور موجب بهبود قابلیت هضم و عملکرد در پرنده می گردد (Nir et al., 1995; Amerah et al., 2008; Samu et al., 2010).

نتایج و بحث

چگونگی توزیع اندازه ذرات خوراک طیور در ذرت بلغور وارد و همچنین در جیره های قبل از پلت شدن در شکل 1 و 2 آورده شده است. هنگام آسیاب دانه ها با آسیاب چکشی، توزیع اندازه دانه ها بسیار متفاوت است در حالیکه هنگام استفاده از آسیاب غلطکی توزیع و یکنواختی اندازه ذرات خوراک طیور بسیار بیشتر خواهد بود (Nir et al., 1995). هنگام ترکیب ذرت خرد شده از دو روش یاد شده با داشتن ذرات درشت برای تحریک فعالیت سنگدان و اندازه ذرات ریزتر برای بهبود قابلیت هضم، جذب و کیفیت پلت انجام شد. شاخص استحکام پلت در هنگامی که 0، 25 و 50 درصد ذرت بلغور جایگزین ذرت آرد شده بود 92، 93 و 90 درصد و مقدار تولید 525، 454 و 435 کیلوگرم در ساعت بود.

Anguloet al 1996)), گزارش نمود استحکام پلت رابطه معکوسی با اندازه ذرات خوراک طیور دارد به طوری که با کاهش اندازه ذرات خوراک طیور استحکام پلت افزایش می یابد اما اندازه ذرات تنها عامل تاثیر گذار بر کیفیت پلت نیست بطوریکه Thomas and Poe(1996) and Briggs et al.)  گزارش نمودند که اجزای جیره طیور، مقدار بخار در کاندیشنر، سرعت تولید و قطر دای و رولر در کیفیت پلت تاثیر گذار است. تاثیر افزودن دانه بلغور ذرت بر روی مصرف خوراک طیور، وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی (جدول 2) بررسی شد. افزودن بلغور ذرت تاثیری بر مصرف خوراک طیور نداشت اما وزن بدن را در سن 28، 35 و 42 روزگی بطور معنی داری نسبت به سطح صفر افزایش و ضریب تبدیل غذایی نیز در سن 35 و 42 روزگی کاهش یافت.

 

 

 

 

 

Lott et al. 1992)) گزارش نمود هنگامی که اندازه ذرات از 1173 به 710 میکرون کاهش یافتند عملکرد جوجه مرغ کاهش یافت در حالیکه (Nir et al 1994) گزارش نمود عملکرد جوجه مرغ هنگامی که 525 به 897 میکرون افزایش یافت بهبود یافت. Reece et al.(1986) گزارش نمود وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی جوجه مرغ های دریافت کننده خوراک آردی (679 میکرون) و بلغور (1289 میکرون) بهتر از دانه های متوسط (987 میکرون) بود. همچنین گزارش نمودند گروهی که جیره حاوی 50 درصد آرد و 50 درصد بلغور بود (908 میکرون) عملکردی بالاتر از گروه دریافت کننده دانه های با اندازه متوسط (987 میکرون) بودند. چندین تحقیق نشان دهنده افزایش وزن سنگدان با افزایش اندازه ذرت در خوراک طیور است بطوریکه Parsons et al. 2006)) گزارش نمودند که با افزایش اندازه ذرات ( از 781، 950، 1024، 1109 به 2242 میکرون) وزن سنگدان نیز افزایش یافت Healy (1992) همچنین افزایش وزن سنگدان و پیش معده را با افزایش اندازه خوراک طیور از 300 به 900 را گزارش نمود. این عوامل موید آن است که پرنده با توجه به فرم فیزیکی خوراک فعالیت مکانیکی و آنزیمی خود را تغییر می دهد. (Gabriel et al2008) گزارش نمود استفاده از دانه کامل گندم موجب افزایش 12 درصدی وزن پیش معده شده و اما در این مطالعه ذرت بلغور چنین تاثیری نداشت. اندازه ذرت تاثیری بر pH پیش معده، سنگدان، دئودنوم، ژوژنوم، ایلئوم و کل دستگاه گوارش نداشت. pH محتویات سنگدان بالاتر و مختویات روده پایین تر بود و بطور عمومی در مقالات گزارش شده است و تحت تاثیر مقدار محتویات دستگاه گوارش، زمان ماندگاری و اجزای شیمیایی آب، خوراک طیور و بستر در محدوده پیش معده و سکوم است. پرورش در قفس موجب عدم دسترسی پرنده به مدفوع خود شده که این امر موجب تاثیر بر عملکرد دستگاه گوارش و سرعت رشد جوجه های گوشتی گردید. چندین تحقیق گزارش نموده اند که عوامل خوراک طیور از جمله اندازه ذرات و فیبر موجب تغییر 2/0 الی 2/1 واحد pH سنگدان می شود

 (Dahlke et al., 2003; Engberg et al., 2004; Gabriel et al., 2008; Senkoylu et al., 2009)

اجزای جیره طیور، مصرف آب و خوراک طیور و توانایی حیوان بر بالانس اسید جیره، همگی بر pH محتویات روده موثر است. اندازه نسبی طول روده نسبت به بدن تحت تاثیر اندازه ذرات ذرت قرار نگرفت. Amerah et al. 2007) گزارش نمود قسمت های مختلف دستگاه گوارش در پرندگان تغذیه شده با خوراک مش و اندازه درشت نسبت به خوراک مش با سایز ریزتر کوتاهتر بود اما در پرندگانی که از خوراک پلت استفاده می کردند تفاوتی وجود نداشت. Taylor and Jones 2004)) افزایش طول دئودنوم را هنگام مصرف 20 درصدی گندم به همراه پلت مشاهده نمودند. جایگزینی 50 درصدی با دانه بلغور ذرت موجب افزایش استحکام کششی ایلئوم در 28 روزگی و زمان ماندگاری غذا در سن 30 و 45 روزگی شد. قابلیت هضم ظاهری انرژی در پرندگان دریافت کننده 25 و 50 درصد دانه بلغور ذرت 1/7 و 2/8 درصد افزایش یافت. قابلیت هضم ظاهری نیتروژن کاهش یافت که به نظر می رسد به دلیل اشتباه در نمونه برداری از 3/1 ابتدایی ایلئوم باشد با این وجود قابلیت هضم ظاهری در اثر جایگزینی 25 و 50 درصدی بلغور ذرت 2/12 و 4/12 درصد افزایش یافت. Sacranie (2006) گزارش نمود با افزایش اندازه ذرات فعالیت ماهیچه های روده و حرکات دودی و معکوس روده افزایش یافته و این امر موجب افزایش استحکام کششی روده می شود. اما Dozier et al. 2006)) گزارش نمود استحکام کششی تحت تاثیر اندازه ذرات قرار نگرفت. افزایش اندازه ذرات موجب افزایش زمان ماندگاری خوراک در روده شده زیرا برای آنکه دانه به اندازه بحرانی قابل عبور از سنگدان برسد بایستی در سنگدان مورد هضم مکانیکی قرار گیرد. Parsons et al. 2006)) گزارش نمودن قابلیت استفاده از نیتروژن و لیزین در دانه های بلغور شده افزایش یافت. بهبود قابلیت هضم مواد مغذی را می توان تحت تاثیر کاهش pH محتویات روده و افزایش پروتئین هضمی و در نتیجه افزایش ارتباط آنزیم و سوبسترا در نتیجه افزایش زمان ماندگاری دانست.

 

 

بررسی اندازه ذرات در محتویان روده در شکل 3 آورده شده است بطوریکه اندازه ذرات 218، 204 و 181 میکرون بود و از لحاظ آماری تفاوت معنی داری نداشت. Clemens et al. (1975)andMoore(1999)) گزارش نمودند قطعات درشت قبل از آنکه از سنگدان عبور کنند خرد می شوند Ferrando et al. 1987)) اندازه بحرانی برای عبور از سنگدان بین 500 تا 1500 میکرون می باشد.

Hetland et al. (2002), aswellasAmerahetal.(2008) گزارش نمودند اندازه ذرات وارد شده به دئودنوم 100 میکرون است حتی هنگامی که مقدار قابل توجهی گندم درسته یا ذرت بلغور در جیره وجود داشت.