یکی از بیماری های مهم طیور آنتریت نکروتیک است که سالانه خسارت های زیادی را به صنعت مرغداری در سراسر دنیا وارد می نماید.

عامل اصلی بیماری سم تولیدی توسط کلستریدیوم پرفورژنس است که در اروپا پس از منع مصرف آنتی بیوتیک محرک رشد ، در پرندگان افزایش یافته است.

عوامل تخریب کننده روده از جمله کوکسیدیا و استفاده از واکسن کوکسیدیوز می تواند از جمله عوامل مستعد کننده پرنده به درگیری آنتریت نکروتیک باشد

تغذیه نشدن با کنسانتره مرغی با کیفیت و استفاده از مواد غذایی با فیبر بالا به دلیل کاهش نرخ عبور مواد غذایی و افزایش احتمال رشد باکتری ها و دسترسی مواد غذایی موجود در روده برای باکتری می تواند موجب رشد بهتر کلستریدیوم پرفورژنس و بروز آنتریت نکروتیک باشد.

وجود پروتئین حیوانی از جمله پودر ماهی نیز موجب افزایش جمعیت کلستریدیوم پرفورژنس و تولید سم خواهد گردید.

بطور کلی عوامل مستعد کننده پرنده به درگیری آنتریت به سه دسته تقسیم می شوند

عوامل تغذیه ای ( استفاده از غلات با پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای بالا و یا استفاده از پروتئین حیوانی)

 سطح ایمنی پرنده، کوکسیدیوز

عوامل باکتریایی از قبیل سویه و شدت بیماری زایی نوع کلستریدیوم پرفورژنس

مقدمه

آنتریت روده برای اولین بار توسط Parish شناسایی و معرفی گردید و عنوان نمود بیماری انتریت روده تحت تاثیر کلستریدیوم پرفورژنس که یک باکتری غیر هوازی، گرم مثبت و میله ای دارای اسپور هست ناشی می شود در طی طبقه بندی کلستریدیوم پرفورژنس 5 نوع سم توسط این باکتری تولید شده که در چهار کلاس سموم آلفا، بتا، اپسیلون و ایوتا طبقه بندی می شوند. در طی سال های اخیر بیشتر سموم بتا 2، NETB، TpeL از کلستریدیوم ها کشف شده است که نیازمند تحقیق و بررسی های بیشتری می باشد.

تعداد کلستریدیوم پرفورژنس در پرندگان سالم و دچار انتریت روده متفاوت است. بطوریکه در پرندگان سالم به طور میانگین 102 الی 104 CFU کلستریدیوم در هر گرم روده پرنده مشاهده گردید.، این در حالیست که در هر گرم از روده پرندگان دچار انتریت 107 الی 109 CFU کلستریدم پرفورژنس مشاهده گردید.

انتریت روده در تغذیه با کنسانتره مرغی نامناسب عموما در بین هفته دوم الی ششم دوره پرورش جوجه های گوشتی مشاهده می شود و می تواند موجب افزایش یک درصدی تلفات روزانه و در کل بین 10 الی 40 درصد تلفات در کل دوره شود. علایم کلینیکی آن عبارتند از بی حالی، کاهش مصرف خوراک، اسهال، دهیدارته شدن جوجه ها و ژولیدگی پرها در پرندگان شود.

بیماری به دو فرم حاد و تحت حاد در گله ها مشاهده می شود. در طی بیماری حاد علایم کلینیکی و تلفات بالا مشاهده می شود در حالیکه در فرم تحت حاد کاهش عملکرد پرنده (کاهش مصرف خوراک به همراه کاهش رشد) بدون تلفات مشاهده می شود. فرم تحت حاد را می توان به وسیله کاهش مصرف خوراک و بروز ضایعات در روده باریک پرنده و یا باکتری شناسی تشخیص داد.

استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند موجب درمان و یا کنترل انتریت در پرنده گردد اما به دنبال ممنوعیت اتحادیه اروپا برای استفاده از آنتی بیوتیک محرک رشد در طول دوره رشد پرنده کنترل انتریت در پرندگان دشوار تر از قبل بنظر می رسد بطوریکه انتریت روده سالانه بیش از 2 بیلیون دلار خسارت به مزارع گوشتی وارد می نماید.

عوامل مستعد کننده انتریت روده:

عوامل تغذیه ای

تغذیه پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای

مطالعات متعددی گزارش نموده اند که تغذیه مقادیر بالای پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای محلول در آب موجب افزایش ویسکوزیته محتویات روده و موجب مستعد شدن پرنده به انتریت روده می گردد. وجود گندم و جو در جیره پرندگان موجب افزایش ویسکوزیته و ماندگاری محتویات روده می گردد که این امر به طور مستقیم موجب افزایش جمعیت کلستریدیوم در روده می گردد. افزایش جمعیت کلستریدیوم ها در روده موجب تجزیه شدن موسین روده می شود.

در تحقیقی انجام گرفته بر روی پرندگان آلوده به کلستریدیوم هنگامی که با جو، یولاف و گندم تغذیه شدند 26 الی 35 درصد تلفات داشتند اما هنگامی که با ذرت با قابلیت هضم بالا تغذیه شدند بین صفر الی 12 درصد تلفات داشتند.

تلفات ناشی از آنتریت روده در پرندگان آلوده به کوکسیدیوز نیز در جیره بر پایه ذرت کمتر از جیره بر پایه گندم بود.

جمعیت کلستریدیوم موجود در روده پرنده های تغذیه شده با ذرت 50 درصد کمتر از پرندگان تغذیه شده با مایلو بود.

سایز و اندازه دانه بندی خوراک نیز در بروز انتریت روده موثر است. در صورتی که جیره خیلی آردی باشد زمینه بروز انتریت در پرنده فراهم خواهد شد.

 برخی از عوامل تغذیه ای نیز می تواند بر شدت بروز آنتریت روده تاثیر گذار باشد. از جمله آنها می توان به مهار کننده آنزیم تریپسین اشاره کرد بطوریکه هر چه سطح مهار کننده آنزیم تریپسین در جیره بیشتر باشد امکان بروز انتریت بیشتر خواهد شد.

تریپسین موجب تجزیه شدن بخشی از سموم تولید شده کلستریدیوم خواهد شد.